Ένα απλό τεστ αποκαλύπτει αν έχεις αφανασία – χωρίς ερωτηματολόγια

Η ανθρώπινη φαντασία δεν λειτουργεί το ίδιο για όλους, και για ένα μικρό αλλά σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού αυτό γίνεται εμφανές μόνο όταν συγκρίνουν τις εμπειρίες τους με άλλους.

Η αφανασία είναι μια νευρολογική διαφοροποίηση που επηρεάζει τη δυνατότητα δημιουργίας νοητικών εικόνων και, σύμφωνα με πρόσφατη επιστημονική μελέτη, μπορεί πλέον να ανιχνευθεί με έναν αντικειμενικό και εντυπωσιακά απλό τρόπο.

Για τους περισσότερους ανθρώπους, όταν τους ζητηθεί να φανταστούν ένα αντικείμενο –ένα άλογο, ένα μήλο, ένα γνώριμο πρόσωπο– σχηματίζεται μια εικόνα στο «μάτι του νου». Για περίπου 1–4% του παγκόσμιου πληθυσμού, όμως, αυτή η εικόνα δεν εμφανίζεται ποτέ. Οι άνθρωποι με αφανασία γνωρίζουν τι είναι το αντικείμενο, τα χαρακτηριστικά του και τις λεπτομέρειές του, αλλά δεν μπορούν να το «δουν» νοητικά.

Η αφανασία δεν θεωρείται ασθένεια ή διαταραχή. Είναι απλώς ένας διαφορετικός τρόπος λειτουργίας του εγκεφάλου, που επηρεάζει τον τρόπο σκέψης, ανάκλησης αναμνήσεων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τη δημιουργική διαδικασία. Παρ’ όλα αυτά, μέχρι πρόσφατα η διάγνωση βασιζόταν αποκλειστικά σε υποκειμενικές περιγραφές.

Το 2022, ερευνητές από το UNSW Sydney ανέπτυξαν ένα πειραματικό τεστ που αλλάζει τα δεδομένα. Χρησιμοποιώντας ειδικά γυαλιά καταγραφής κινήσεων ματιών και διαστολής της κόρης, ζήτησαν από συμμετέχοντες να παρατηρήσουν φωτεινά και σκοτεινά σχήματα σε γκρι φόντο. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι κόρες των ματιών συστέλλονταν στο έντονο φως και διαστέλλονταν στο σκοτάδι.

Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να φανταστούν τα ίδια σχήματα χωρίς να τα βλέπουν. Εκεί εμφανίστηκε το κρίσιμο εύρημα: σε άτομα με έντονη νοητική απεικόνιση, οι κόρες αντιδρούσαν σχεδόν με τον ίδιο τρόπο όπως και στα πραγματικά ερεθίσματα. Όσο πιο «ζωντανή» ήταν η φανταστική εικόνα, τόσο ισχυρότερη ήταν η αντίδραση.

Όταν η ίδια διαδικασία εφαρμόστηκε σε άτομα με αυτοαναφερόμενη αφανασία, τα αποτελέσματα διέφεραν ξεκάθαρα. Οι κόρες των ματιών τους αντιδρούσαν φυσιολογικά στα πραγματικά φωτεινά και σκοτεινά σχήματα, αλλά δεν εμφάνιζαν ουσιαστική μεταβολή όταν τους ζητήθηκε να τα φανταστούν. Η απουσία αυτής της αντανακλαστικής αντίδρασης προσέφερε για πρώτη φορά μια αντικειμενική, βιολογική ένδειξη της αφανασίας.

Για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο οι συμμετέχοντες απλώς να μην προσπαθούσαν, οι ερευνητές πρόσθεσαν ένα ακόμη στάδιο. Ζήτησαν από τα άτομα με αφανασία να φανταστούν τέσσερα αντικείμενα ταυτόχρονα. Σε αυτή την περίπτωση, οι κόρες των ματιών τους διαστέλλονταν, ένδειξη αυξημένης νοητικής προσπάθειας, αλλά χωρίς διαφοροποίηση ανάμεσα σε φωτεινά και σκοτεινά σχήματα. Το εύρημα επιβεβαίωσε ότι η προσπάθεια υπήρχε, απλώς δεν εκφραζόταν οπτικά.

Η σημασία της έρευνας είναι διπλή. Από τη μία, προσφέρει ένα αντικειμενικό εργαλείο για τη μελέτη της νοητικής απεικόνισης, χωρίς να βασίζεται στην αυτοαξιολόγηση. Από την άλλη, ενισχύει την κατανόηση ότι οι άνθρωποι με αφανασία δεν υστερούν σε μνήμη ή γνωστικές ικανότητες· απλώς χρησιμοποιούν διαφορετικές στρατηγικές επεξεργασίας πληροφοριών.

Για δημιουργούς εικόνας, φωτογράφους και βιντεογράφους, τα ευρήματα αυτά έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η δημιουργικότητα δεν εξαρτάται αποκλειστικά από το αν κάποιος «βλέπει» εικόνες στο μυαλό του, αλλά από τον τρόπο που οργανώνει ιδέες, έννοιες και εμπειρίες. Η αφανασία υπενθυμίζει ότι η ανθρώπινη φαντασία δεν έχει μία μόνο μορφή – και ότι η επιστήμη μόλις αρχίζει να την κατανοεί σε βάθος.

Περισσότερα εδώ.

Απέκτησε το Luminar με έκπτωση, με τον κωδικό pttl20,
κάνε κλικ στην εικόνα

Αναζητήστε όλα τα νέα προϊόντα στο κατάστημα
Ρεπέλλα Φωτογραφικά.