Το βίντεο της εισβολής του τανκ στο Πολυτεχνείο και ο άνθρωπος που το κατέγραψε

17th Νοέμβριος 2025

Η στιγμή της εισβολής του τανκ στο Πολυτεχνείο σώθηκε σε ένα φιλμ λίγων δευτερολέπτων.

Το ιστορικό αυτό υλικό, που κάθε χρόνο επανέρχεται στη δημόσια μνήμη, δεν είναι απλώς μια καταγραφή. Είναι η μοναδική οπτική μαρτυρία της κορύφωσης της εξέγερσης της 17ης Νοεμβρίου 1973. Πίσω από αυτό το φιλμ βρίσκεται ο Άλμπερτ Κουράντ, Ολλανδός κινηματογραφιστής και ανταποκριτής, ο οποίος βρέθηκε στην Αθήνα εκείνες τις μέρες και αποφάσισε να σηκώσει την κάμερά του απέναντι στην κρατική βία.

Ποιος ήταν ο Άλμπερτ Κουράντ

Ο Κουράντ εργαζόταν ως ολλανδός κινηματογραφιστής-δημοσιογράφος, μέλος συνεργείου που κάλυπτε την κατάσταση στην Ελλάδα της δικτατορίας για διεθνή μέσα. Δεν ήταν φωτορεπόρτερ πεδίου μάχης, ούτε άνθρωπος συνηθισμένος σε στρατιωτικές επιχειρήσεις. Όμως το βράδυ της 17ης Νοεμβρίου βρέθηκε στο μοναδικό σημείο από όπου μπορούσε να κινηματογραφήσει τη σκηνή: σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου απέναντι από την πύλη του Πολυτεχνείου.

Ο ίδιος έχει περιγράψει ότι τα φώτα του τανκ ήταν το μόνο φως που του επέτρεψε να τραβήξει την εικόνα. Ήταν μια λήψη που έγινε σχεδόν στα τυφλά, μέσα σε ένταση, με τους προβολείς του τεθωρακισμένου να φωτίζουν το κάδρο και φωνές να ακούγονται από την αυλή. Ο Κουράντ κατέγραψε περίπου 35 δευτερόλεπτα – ένα υλικό που αρκούσε για να χαράξει ανεξίτηλα στην ιστορία τη βίαιη επέμβαση της χούντας.

Παρά τις απειλές ότι θα συλληφθεί ή απελαθεί, δεν εγκατέλειψε αμέσως τη χώρα. Παρέμεινε για να παραδώσει το υλικό στα διεθνή πρακτορεία, γνωρίζοντας ότι αυτό το μικρό φιλμ μπορούσε να μεταφέρει στο εξωτερικό την πραγματικότητα όσων συνέβαιναν στην Αθήνα.

Το βίντεο: μια εικόνα που κατέρριψε τη «σιωπή»

Στο φιλμ καταγράφεται καθαρά το τανκ να στρέφει τον προβολέα του προς την πύλη, να παίρνει θέση και στη συνέχεια να εκτοξεύεται προς τα εμπρός, σπάζοντας τα κάγκελα και μπαίνοντας στον χώρο του Πολυτεχνείου. Η εικόνα είναι κουνημένη, σκοτεινή, αλλά απόλυτα αναγνωρίσιμη. Είναι η μόνη οπτική απόδειξη της πράξης που μέχρι τότε η χούντα επιχειρούσε να υποβαθμίσει ή να αρνηθεί.

Η δημοσιοποίηση του υλικού στο εξωτερικό βοήθησε στη διεθνή κινητοποίηση και αποκάλυψε τη σκληρότητα της καταστολής απέναντι σε άοπλους φοιτητές. Παράλληλα, τα καρέ του Κουράντ έγιναν μέρος της συλλογικής μνήμης, μιας εικόνας που επιστρέφει κάθε χρόνο όχι ως μουσειακό ντοκουμέντο αλλά ως ζωντανή υπενθύμιση.

Τι λέει ο ίδιος για τη στιγμή

Ο Κουράντ είχε νοικιάσει δωμάτιο στον πρώτο όροφο του ξενοδοχείου «Ακροπόλ», πάνω στην Πατησίων, ακριβώς απέναντι από την κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου. Από το παράθυρο του δωματίου, στο ύψος ενός πάνω ορόφου, είχε απευθείας οπτική επαφή με την πύλη, κάτι που δεν είχε κανένας άλλος φωτορεπόρτερ εκείνη τη στιγμή.

Ο Κουράντ έχει δηλώσει πολλές φορές ότι δεν είχε προβλέψει την κορύφωση της βίας. Το συνεργείο του είχε τοποθετηθεί στο σημείο για να καταγράψει τις συγκεντρώσεις, όχι για να γίνει μάρτυρας μιας στρατιωτικής εισβολής.

Χαρακτηριστική είναι η φράση του:

Ύστερα ήρθαν τα τανκς τα φοβερά, τα τέρατα μπροστά. Αυτά μου έδωσαν το φως να τραβήξω το φιλμ. Χωρίς το φως τους δεν θα είχε γίνει ποτέ αυτό το ντοκουμέντο.

Η απλότητα της περιγραφής του δείχνει ότι δεν επιδίωξε ποτέ τον ρόλο του ήρωα. Αντίθετα, θεώρησε ότι απλώς βρέθηκε στη σωστή – ή λάθος – θέση τη σωστή στιγμή.

Τι έλεγε η χούντα πριν δημοσιοποιηθούν το βίντεο και οι φωτογραφίες

Πριν φτάσουν στο εξωτερικό και κυκλοφορήσουν δημόσια τα πλάνα του Κουράντ και οι φωτογραφίες της νύχτας —με σημαντικότερες εκείνες του Αριστοτέλη Σαρρηκώστα— η χούντα έδινε μια εντελώς διαφορετική εικόνα για τα γεγονότα.

Η επίσημη γραμμή της δικτατορίας επιχειρούσε να αποκρύψει τη βία και να παρουσιάσει την επέμβαση ως μια απλή απομάκρυνση «ταραχοποιών».

Η σημασία του φιλμ σήμερα

Πέρα από την ιστορική του αξία, το φιλμ του Κουράντ αποτελεί μάθημα για τη δύναμη της εικόνας: μια κάμερα, σε λίγα δευτερόλεπτα, μπορεί να αλλάξει το αφήγημα μιας ολόκληρης χώρας. Μπορεί να σταματήσει την παραχάραξη, να διασώσει την αλήθεια και να μεταφέρει μια εμπειρία που κανένα κείμενο δεν μπορεί να αποδώσει με την ίδια ένταση.

Μια λήψη στο φωτορεπορτάζ μπορεί να γίνει ιστορική χωρίς να είναι τεχνικά άρτια. Δεν χρειάζεται να είναι τέλεια εκτεθειμένη, ούτε απόλυτα καθαρή ή αισθητικά άψογη. Αρκεί να είναι μία μαρτυρία σημαντικού γεγονότος. Η δύναμη του φωτορεπορτάζ βρίσκεται ακριβώς εκεί — στο ότι η εικόνα λειτουργεί ως αποδεικτικό στοιχείο, ως τεκμήριο της πραγματικότητας τη στιγμή που ξεδιπλώνεται. Μια τέτοια λήψη, όσο «ατελής» κι αν είναι, μετατρέπεται σε σημείο αναφοράς. Και συχνά, είναι αυτή η ατέλεια που την κάνει ακόμη πιο αληθινή.

Η λήψη αυτή έγινε ένα σύμβολο της εποχής. Και παραμένει σημείο αναφοράς όχι επειδή είναι τεχνικά άρτια, αλλά επειδή καταγράφει την πραγματικότητα ακριβώς όπως συνέβη.

Επίλογος

Το βίντεο της εισβολής του τανκ στο Πολυτεχνείο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα τεκμήρια της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Ο Άλμπερτ Κουράντ, με μια κάμερα στα χέρια, κατέγραψε μια στιγμή που σημάδεψε γενιές. Το φιλμ του δεν είναι απλώς ένα αρχειακό υλικό αλλά μια οπτική μαρτυρία που υπενθυμίζει ότι η εικόνα μπορεί να γίνει καταλύτης μνήμης και αλήθειας.

Αναζητήστε όλα τα νέα προϊόντα στο κατάστημα
Ρεπέλλα Φωτογραφικά.

To pttlgr στηρίζεται για την λειτουργία του στους αναγνώστες του!
Μπορείς να βοηθήσεις με μία μικρή δωρεά!
Υποστηρίξτε το pttlgr ακόμα και με μόλις 1€ – χρειάζεται μόνο ένα λεπτό. Εάν μπορείτε, σκεφτείτε να μας υποστηρίξετε με ένα ποσό κάθε μήνα.
Σας ευχαριστούμε.

Στηρίξτε το pttlgr και την προσπάθεια μας για έγκυρη και άμεση ενημέρωση ακολουθώντας μας
σε Instagram, YouTube και Facebook!

Ακολουθήστε το pttlgr στα Google News, εδώ!