Έκθεση «What Have We Done?» για τα 70 χρόνια του World Press Photo: Μια κριτική ματιά στο φωτορεπορτάζ επτά δεκαετιών

pttlgr team 31 Ιουλίου 2025

34 2 λεπτά ανάγνωσης

Με αφορμή την 70ή επέτειο του, ο παγκόσμιος θεσμός World Press Photo διοργανώνει μια μεγάλη αναδρομική έκθεση, με τίτλο «What Have We Done? Unpacking Seven Decades of World Press Photo», σε επιμέλεια της φωτογράφου και εικαστικού Cristina de Middel.

Η έκθεση ανοίγει τις πόρτες της στις 19 Σεπτεμβρίου 2025 στη Γκρόνινγκεν (Ολλανδία) και μεταφέρεται σχεδόν ταυτόχρονα και στη Νότια Αφρική, στο The Market Photo Workshop στο Γιοχάνεσμπουργκ.

Ένα βλέμμα πίσω – και μπροστά

Η έκθεση προσκαλεί το κοινό να επανεξετάσει τον τρόπο με τον οποίο οι εικόνες που έχει βραβεύσει και προωθήσει το World Press Photo τα τελευταία 70 χρόνια έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση της παγκόσμιας αντίληψης για γεγονότα, πρόσωπα και κοινωνικές ομάδες. Όπως εξηγεί η Cristina de Middel, η προσπάθεια αυτή δεν είναι μόνο αποτίμηση, αλλά και αυτοκριτική: «Οι λέξεις World, Press και Photo δεν σημαίνουν το ίδιο σήμερα όπως το 1955. Αν η ιστορία επαναλαμβάνεται, τότε ο τρόπος που την αφηγούμαστε πρέπει να αλλάξει».

Έξι μοτίβα που επανέρχονται – και προκαλούν ερωτήματα

Η έκθεση παρουσιάζει πάνω από 100 φωτογραφίες, επιλεγμένες από ένα ευρύ φάσμα δεκαετιών και φωτογράφων όπως οι Horst Faas, Don McCullin, Steve McCurry, Eddie Adams, αλλά και σύγχρονες φωνές όπως οι Johanna Maria Fritz και Sara Naomi Lewkowicz. Μέσα από τη θεματική οργάνωση του αρχείου, αναδεικνύονται έξι βασικά οπτικά μοτίβα που κυριαρχούν στη μακρόχρονη ιστορία του World Press Photo:

Γυναίκες που κλαίνε και άντρες που σώζουν: Εικόνες που αναπαράγουν στερεότυπα φύλου, ενισχύοντας παραδοσιακούς ρόλους μέσα σε τραγωδίες.
Στρατιώτες με συναίσθημα και πολεμικά τοπία: Η απεικόνιση του πολέμου μέσα από εξιδανικευμένες ή σκηνοθετημένες εικόνες, με διαφορετικά στάνταρ απεικόνισης ανάλογα με το χρώμα του δέρματος.
Τι σημαίνει να είσαι άντρας και τι να είσαι γυναίκα: Ανισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων σε θέσεις δράσης, εξουσίας ή ευαλωτότητας.
Μαύρο δέρμα και σκοτεινή ήπειρος: Η επιμονή σε οπτικά μοτίβα που συντηρούν στερεοτυπικές και εξωτικοποιητικές απεικονίσεις της Αφρικής και των κατοίκων της.
Σιλουέτες και Σκιές – Η στιγμή του “Ουάου”: Η αισθητικοποίηση της καταστροφής και του πόνου, που κινδυνεύει να αποσπάσει την προσοχή από την ουσία.
Φωτιά και Καπνός: Το φωτογραφικό “κλισέ” που δραματοποιεί και ομογενοποιεί την απεικόνιση κρίσεων και απωλειών.

Διάλογος, αυτοκριτική και επανεξέταση του ρόλου της εικόνας

Η Joumana El Zein Khoury, εκτελεστική διευθύντρια του World Press Photo, δηλώνει: «Η έκθεση αυτή είναι ταυτόχρονα κριτική, εμπνευστική και στοχαστική. Είναι η πρώτη φορά που καλούμε εξωτερική επιμελήτρια να ερμηνεύσει το αρχείο μας και αναγνωρίζουμε πως αυτή είναι μόνο μία οπτική. Το να ανοίγουμε το αρχείο μας με τέτοιο τρόπο απαιτεί και ευαλωτότητα – αλλά είναι απαραίτητο για να μπορέσουμε να εξελιχθούμε».

Πού και πότε θα δούμε την έκθεση

Η παγκόσμια πρεμιέρα θα πραγματοποιηθεί στις 19 Σεπτεμβρίου 2025 στο Niemeyerfabriek στη Γκρόνινγκεν, φιλοξενούμενη από το Noorderlicht, με προεπισκόπηση για τον Τύπο στις 18 Σεπτεμβρίου. Παράλληλα, από τις 20 Σεπτεμβρίου, η έκθεση θα παρουσιαστεί και στο The Market Photo Workshop στο Γιοχάνεσμπουργκ.

Μαζί με την κύρια έκθεση, στο ίδιο κτήριο στη Γκρόνινγκεν θα παρουσιαστεί και η «Rauw Vermogen», μια νέα παραγωγή του Noorderlicht με έργα επτά νέων Ολλανδών φωτογράφων από τον Βορρά, που εξετάζουν το μέλλον της περιοχής τους μέσα από το φακό της εργασίας, της γης και των ανθρώπων.

Και οι δύο εκθέσεις θα είναι ανοιχτές στο κοινό Τρίτη έως Σάββατο 10:00–17:00 και Κυριακή 12:00–17:00. Κλειστά τη Δευτέρα.

Εκδηλώσεις και δράσεις παράλληλα

Σε κάθε πόλη όπου φιλοξενείται η έκθεση, θα πραγματοποιούνται pop-up φεστιβάλ, με ομιλίες, παρουσιάσεις, εργαστήρια και εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Το πλήρες πρόγραμμα των εκδηλώσεων θα ανακοινωθεί σύντομα.