Foto Book της Εβδομάδας #4: Minamata των William Eugene Smith και Aileen Mioko

10 Νοεμβρίου 2020

Για αυτή την εβδομάδα το φωτογραφικό βιβλίο που σας προτείνουμε να βάλετε στην βιβλιοθήκη σας είναι του σπουδαίου William Eugene Smith και της γυναίκας του Aileen Mioko.

Στην στήλη μας Foto Book μιλάμε με την Χαρά Σκλήκα για το βιβλίο Minamata, με αφορμή την επερχόμενη ταινία με τον ίδιο τίτλο και πρωταγωνιστή στην θέση του φωτογράφου, τον Johnny Depp.

To Magnum Photos αναφέρει σε άρθρο του σχετικά με το βιβλίο:

Minamata – A warning to the world
Το φωτογραφικό δοκίμιο και το βιβλίο Minamata: A Warning to the World, είναι μια συνεργασία του Eugene Smith και της γυναίκας του, Aileen Mioko Smith.
«Η φωτογραφία είναι μια λεπτή φωνή, αλλά μερικές φορές μια εικόνα ή μια ομάδα εικόνων μπορεί να μας οδηγήσει στην ευαισθητοποίηση. Πολλά εξαρτώνται από τον θεατή. Οι φωτογραφίες μπορούν να προκαλέσουν δυνατά συναισθήματα και να είναι καταλύτης στη σκέψη. ” Αυτό έγραψε ο W. Eugene Smith το 1974. Ο πατέρας του φωτορεπορτάζ τον εικοστού αιώνα, είχε εμμονή με την επιδίωξη του οράματός του. Αυτή η εμμονή είναι εμφανής στο έργο όπου τεκμηριώνει τις θανατηφόρες επιπτώσεις της βιομηχανικής ρύπανσης από υδράργυρο στη Minamata. Ο Σμιθ είδε το έργο ως «προειδοποίηση για τον πλανήτη» και τελικά έβαλε τη ζωή του στην πρώτη γραμμή και να γίνει η φωνή των θυμάτων.
Για χρόνια, το χημικό εργοστάσιο της Chisso Corporation στην πόλη Minamata της Ιαπωνίας είχε απελευθερώσει μεθυλυδράργυρο μέσω των βιομηχανικών λυμάτων της στον κόλπο Minamata. Αυτό οδήγησε σε χιλιάδες δηλητηριάσεις από υδράργυρο στον τοπικό πληθυσμό, οι οποίοι κατανάλωναν τοξικά αλιεύματα. Για περισσότερες από τρεις δεκαετίες, η διοίκηση της Chisso Corporation και η κυβέρνηση δεν έκαναν πολλά για να αποτρέψουν τη ρύπανση. Μόλις το 1968, η κυβέρνηση εξέδωσε μια δήλωση που αναγνώριζε επίσημα την ασθένεια Minamata ως ασθένεια που προκαλείται από τη βιομηχανική ρύπανση και από εκείνο το σημείο ξεκίνησε ο αγώνας των θυμάτων για αποζημίωση.
Όταν ο Smith έφτασε στα Minamata το 1971 είχε ήδη καλύψει τις αιματηρές μάχες στην Ιαπωνία την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ιστορία που έγινε στα Minamata θα ήταν η τελευταία, και αναμφισβήτητα πιο σημαντική δουλειά του. Ο Σμιθ ενδιαφέρθηκε να ταξιδέψει στην πόλη μετά από επικοινωνία με ένα μέλος του κινήματος Minamata. Αυτός και η συνεργάτης του Aileen Mioko Smith έφυγαν από τη Νέα Υόρκη για το Τόκιο και, πλέον παντρεμένοι, εγκαταστάθηκαν στη Minamata μαζί με τον πρόσφατα προσληφθέντα βοηθό τους, Takeshi Ishikawa
Το ζευγάρι σχεδίαζε να μείνει για τρεις μήνες, αλλά κατέληξε να μείνει τρία χρόνια. «Ζήσαμε εκεί, γνωρίσαμε τους ανθρώπους και τους φωτογραφήσαμε. Τα θύματα ήταν θετικά στη φωτογράφιση. Ήθελαν να γνωρίζει ο κόσμος.
Η προσέγγιση του Smith στις οικογένειες είναι το ισχυρό στοιχείο της φωτογραφίας του. Μια εικόνα – την οποία η Aileen αποφάσισε στη συνέχεια να αποκλείσει από την κυκλοφορία λόγω σεβασμού για την οικογένεια – ονομάζεται Tomoko και Mother in the Bath. Η εικόνα δείχνει μια στοργική μητέρα που φροντίζει την παραμορφωμένη από την ασθένεια κόρη της.
Ο Σμιθ ήταν πρωτίστως δημοσιογράφος και δεν κρατούσε κανένα μυστικό από υποκειμενική προσέγγιση. Έβαζε τον εαυτό του – και επομένως και τον θεατή – στο συναισθηματικό κέντρο αυτού που έβλεπε.
Λίγα είναι γραμμένα για την αίσθηση του χιούμορ του Smith. Όμως, αυτή η παιχνιδιάρικη προσωπικότητα μεταφράστηκε στο έργο του. Οι φωτογραφίες του όχι μόνο έδειξαν τον σωματικό και διανοητικό πόνο των θυμάτων αλλά και την αποφασιστικότητά τους, την ανθρωπιά και τις στιγμές χαράς.
Την εποχή που φωτογράφιζε στη Minamata, ο Smith υπέφερε από σωματικούς πόνους μετά από τραυματισμούς από πυρκαγιά στη Μάχη της Οκινάουα και αργότερα δύο αεροπορικά δυστυχήματα. Αυτό επιδεινώθηκε όταν υπέστη σοβαρούς τραυματισμούς κατά τη διάρκεια μιας αντιπαράθεσης με τους υπαλλήλους της Chisso. Ο ξυλοδαρμός του Σμιθ ήταν τόσο σοβαρός που του προκάλεσε προσωρινή τύφλωση στο ένα μάτι. Και όμως συνέχισε να φωτογραφίζει. Όταν δεν μπορούσε να σηκώσει το χέρι του για να φωτογραφίσει, χρησιμοποιούσε καλώδιο απελευθέρωσης στο στόμα του.
Αυτό θα ήταν το τελευταίο φωτογραφικό δοκίμιο του Σμιθ, αλλά οι εικόνες έχουν πάρει τη δική τους ζωή. Οι φωτογραφίες δημοσιεύθηκαν στο LIFE το 1972, περιόδευσαν σε παγκόσμιες εκθέσεις και συγκεντρώθηκαν στη δημοσίευση του βιβλίου, Minamata, το 1975.
Οι φωτογραφίες είναι ένα ιστορικό αρχείο των φοβερών συνεπειών της βιομηχανικής ρύπανσης των υδάτων στη Minamata. Στην αυτοβιογραφία του Μπαράκ Ομπάμα, ο ίδιος αναφέρει ότι συγκινείται βλέποντας μια φωτογραφία στο LIFE μιας γυναίκας που κρατά ένα ανάπηρο παιδί στο μπάνιο. Όταν ο Ομπάμα έγινε πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια επίτευξης διεθνούς συμφωνίας για τον περιορισμό της χρήσης υδραργύρου.